فراموشی مطالب درسی، مشکلی است که همه‌ی ما با آن مواجه شده‌ایم. حتی اگر از خوش‌حافظه‌ترین افراد باشیم، باز هم ممکن است مطالب کتاب‌های درسی را خیلی زود فراموش کنیم. این موضوع می‌تواند باعث نگرانی و استرس شود، به‌خصوص در فصل امتحانات.
با شروع فصل امتحانات دانش‌آموزان و دانشجویان در حال آماده‌سازی خود برای شرکت در این آزمون‌ها هستند. یکی از دغدغه‌های اصلی این افراد این است که چگونه درس بخوانند تا مطالب را به خاطر بسپارند تا یادشان نرود و در آزمون‌ها موفق شوند.
اگر شما هم جزو افرادی هستید که پس از درس خواندن مطالب را فراموش می کنید در ادامه با ما همراه باشید تا با روش های که ذکر این مسئله را حل کنید.
چرا مطلب درسی فراموش می شود؟
فراموشی مطلب درسی، یک فرآیند طبیعی است که در همه افراد اتفاق می‌افتد. این امر به این دلیل است که مغز انسان نمی‌تواند تمام اطلاعات را به طور دائم در حافظه بلندمدت ذخیره کند.
دلایل مختلفی برای فراموشی مطلب درسی وجود دارد، از جمله:
عدم یادگیری عمیق
عدم یادگیری عمیق، یکی از دلایل اصلی فراموشی مطالب درسی است. زمانی که مطالب را به صورت سطحی و حفظی یاد می‌گیریم، احتمال فراموشی آنها بیشتر است. یادگیری عمیق زمانی اتفاق می‌افتد که مطالب را درک کنیم و با آنها ارتباط برقرار کنیم. یادگیری عمیق، یک فرآیند زمان‌بر است. برای اینکه مطالب را به طور عمیق یاد بگیریم، باید زمان کافی صرف کنیم و مطالب را به صورت منظم مطالعه کنیم.
مطالعه‌ی نامنظم
هنگامی که مطالب را به صورت نامنظم مطالعه می‌کنیم، مغز فرصت کافی برای پردازش و درک آنها را ندارد. در نتیجه، مطالب به صورت سطحی و حفظی در حافظه ذخیره می‌شوند. این امر باعث می‌شود که احتمال فراموشی آنها بیشتر شود.
عدم مرور مطالب
روند فراموشی مطالب، به صورت یک منحنی است. در ابتدا، مطالب به سرعت فراموش می‌شوند. سپس، سرعت فراموشی کاهش می‌یابد. اما اگر مطالب را مرور نکنیم، باز هم به تدریج فراموش می‌شوند.
مرور مطالب، به تثبیت آنها در حافظه کمک می‌کند. اگر مطالب را مرور نکنیم، به تدریج از حافظه پاک می‌شوند.
عوامل محیطی
عوامل محیطی مانند خستگی، استرس، عدم تمرکز و کمبود خواب نیز می‌توانند باعث فراموشی مطلب درسی شوند.
چگونه درس بخوانیم تا فراموش نکنیم؟
برای اینکه مطالب درسی را به خاطر بسپاریم و فراموش نکنیم، باید از روش‌های صحیح مطالعه و یادگیری استفاده کنیم. در اینجا چند نکته کلیدی برای درس خواندن موثر ارائه شده است:
- ورزش کنید
- آدامس بجوید
- تصویر سازی کنید
- حاشیه‌نویسی کنید
- خلاصه نویسی کنید
- مطالب را مرور کنید
- از خود آزمون بگیرید
- به اندازه کافی بخوابید
- مطالب را رمزنگاری کنید
- تغذیه سالمی داشته باشید
- منظم و مرتب مطالعه کنید
- خواندن فعال را امتحان کنید
- برنامه‌ریزی درسی داشته باشید
- مطالب را به دیگران آموزش دهید
- میان مطالب خوانده شده ارتباط برقرار کنید
برنامه‌ریزی درسی داشته باشید
برنامه‌ریزی درسی به شما کمک می‌کند تا زمان خود را به طور موثر مدیریت کنید و مطالب درسی را به طور منظم مطالعه کنید. برای تهیه برنامه‌ریزی درسی، ابتدا باید زمانبندی امتحانات و سایر فعالیت‌های درسی خود را مشخص کنید. سپس، با توجه به این زمانبندی، برای هر درس مقدار زمانی را تعیین کنید. در نهایت، این زمان‌ها را در طول هفته یا ماه به طور مساوی توزیع کنید.
خواندن فعال را امتحان کنید
خواندن فعال به این معناست که در حین مطالعه، مطالب را به طور فعال پردازش کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا مطالب را بهتر درک کنید و به خاطر بسپارید و فراموشی آن را به حداقل برسانید.
در خواندن فعال، شما از حواس خود برای درگیر شدن با مطالب استفاده می‌کنید. به عنوان مثال، ممکن است از خود سؤال بپرسید، نکات مهم را یادداشت کنید، یا مطالب را به صورت خلاصه‌نویسی کنید.
خلاصه نویسی کنید
خلاصه‌نویسی یکی از مهم‌ترین مهارت‌های یادگیری است. با خلاصه‌نویسی، می‌توانید مطالب درسی را به شکلی سازمان‌یافته و مختصر در ذهن خود ثبت کنید. این کار باعث می‌شود که:
- مطالب درسی را بهتر مرور کنید.
- درک خود از مطالب را ارزیابی کنید.
- مطالب درسی را بهتر به خاطر بسپارید.
- به مطالب مهم و کاربردی دسترسی سریع داشته باشید.
خلاصه‌نویسی باید به شکلی انجام شود که نکات مهم و اصلی مطلب را در بر بگیرد. در این صورت، خلاصه‌نویسی به شما کمک می‌کند تا مطالب درسی را به طور عمیق‌تر درک کنید. برای خلاصه نویسی می توانید از دو روش خلاصه نویسی به صورت پاراگرافی و استفاده از نمودار بهره ببرید.
حاشیه‌نویسی کنید
حاشیه‌نویسی می‌تواند یک روش مفید برای یادگیری و درک بهتر مطالب باشد. با حاشیه‌نویسی، می‌توانید مطالب را به شکلی فعال‌تر مطالعه کنید و درک عمیق‌تری از آنها داشته باشید. حاشیه‌نویسی، نوشتن نکات و توضیحات در کناره‌های یک متن است. این نکات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- نکات مهم و اصلی مطلب
- توضیحات اضافی در مورد مطالب
- سوالات و ابهاماتی که در مورد مطلب دارید
- نظرات و برداشت‌های شخصی شما از مطلب
با حاشیه نویسی کردن مطالب را عمیق تر درک می کنید، بهتر به خاطر بسپارید، به سرعت و راحتی مرور کنید همچنین حاشیه نویسی کردن باعث جذاب تر و لذت بخش تر شدن مطالعه می‌شود.
از خود آزمون بگیرید
آزمون گرفتن از خود یکی از بهترین روش‌ها برای ارزیابی یادگیری و پیشرفت تحصیلی است. با آزمون گرفتن از خود، می‌توانید متوجه شوید که چه مطالبی را به خوبی درک کرده‌اید و چه مطالبی را نیاز به مرور بیشتر دارند.
برای آزمون گرفتن از خود موثر، باید نکات زیر را رعایت کنید:
- از سوالات متنوع استفاده کنید: سوالات خود را از انواع مختلف سوالات، مانند سوالات باز، سوالات بسته، سوالات تشریحی، و سوالات درک مطلب، تشکیل دهید.
- پاسخ‌های خود را بررسی کنید: بعد از پاسخ دادن به سوالات، پاسخ‌های خود را بررسی کنید و اشتباهات خود را یادداشت کنید.
- از سوالات چالش‌برانگیز استفاده کنید: سوالات خود را به گونه‌ای طراحی کنید که شما را وادار به فکر کردن و تفکر عمیق در مورد مطالب کند.
تصویر سازی کنید
تصویرسازی کردن یک تکنیک یادگیری فعال است که به شما کمک می‌کند تا مطالب را به شکلی عمیق‌تر درک کنید و آنها را بهتر به خاطر بسپارید. با تصویرسازی کردن، می‌توانید مطالب را به شکلی بصری در ذهن خود ذخیره کنید. این کار باعث می‌شود که مطالب برای شما ملموس‌تر و ماندگارتر باشند.
مطالب را مرور کنید
مرور مطالب فرآیند تکرار و مرور اطلاعات برای حفظ و تثبیت آنها در حافظه است. مرور مطالب یکی از مهم‌ترین مراحل یادگیری و یکی از موثرترین روش‌های جلوگیری از فراموشی است.
مطالب را به دیگران آموزش دهید
آموزش، یکی از بهترین روش‌های یادگیری است. زمانی که شما چیزی را به دیگران آموزش می‌دهید، مجبور می‌شوید که آن را به طور کامل درک کنید و ارتباط منطقی بین اجزای آن را پیدا کنید. این امر به شما کمک می‌کند تا مطالب را بهتر به خاطر بسپارید و در ذهن خود سازماندهی کنید.
در مورد درس خواندن نیز، آموزش مطالب درسی به دیگران می‌تواند یک روش بسیار موثر باشد. وقتی شما مطالب درسی را برای دیگران توضیح می‌دهید، مجبور می‌شوید که آنها را به زبان ساده و قابل فهم بیان کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا مطالب را عمیق‌تر درک کنید و ارتباط بین آنها را بهتر ببینید.
همچنین، آموزش مطالب درسی به دیگران می‌تواند به شما کمک کند تا مهارت‌های خود را در زمینه ارتباطات و تدریس تقویت کنید. این مهارت‌ها در زندگی شخصی و حرفه‌ای شما بسیار مفید خواهند بود.
میان مطالب خوانده شده ارتباط برقرار کنید
یادگیری زمانی موثرتر است که مطالب به‌صورت دسته‌بندی‌شده و مرتب در ذهن بایگانی شوند. این کار باعث می‌شود که مطالب سریع‌تر و راحت‌تر در حافظه یافت شوند، درست مثل یک کتابخانه بزرگ که هرچقدر مرتب‌تر و سازماندهی‌‌شده‌تر باشد، پیداکردن کتاب‌ها در آن راحت‌تر است.
ایجاد ارتباط بین مطالب خوانده‌شده، به یادگیری عمیق‌تر و ماندگارتر مطالب کمک می‌کند. این کار باعث می‌شود که مطالب به‌صورت معنادار در ذهن شما سازماندهی شوند و در زمان‌های مختلف، به‌راحتی به آنها دسترسی داشته باشید.
مطالب را رمزنگاری کنید
رمزگذاری یا سرواژه‌سازی، یک روش موثر برای یادگیری مطالب دشوار است. این روش به شما کمک می‌کند تا مطالب را به‌صورت معنادار و قابل‌به‌خاطر سپردن در ذهن خود سازماندهی کنید.
برای رمزگذاری یک مطلب، ابتدا باید کلمات کلیدی آن را شناسایی کنید. سپس، حروف اول این کلمات را کنار هم قرار دهید و یک کلمه یا جمله جدید بسازید. این کلمه یا جمله جدید، به عنوان رمز برای مطلب اصلی عمل می‌کند. مزیت رمزگذاری این است که هیچ قاعده و قانون خاصی ندارد و می‌توانید آن را با توجه به سلیقه و توانایی خود انجام دهید.
منظم و مرتب مطالعه کنید
نظم و ترتیب، یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت در هر زمینه‌ای از زندگی است. این امر در مطالعه نیز صادق است. یک محیط مطالعه منظم و مرتب، به شما کمک می‌کند تا با تمرکز بیشتری روی درس‌ها تمرکز کنید و از اتلاف وقت جلوگیری کنید.
برای اینکه در مطالعه منظم باشید، می‌توانید از نکات زیر کمک بگیرید:
- میز و صندلی خود را مرتب و تمیز نگه دارید.
- منابع مورد نیاز خود را در یک مکان مشخص قرار دهید.
- یک برنامه مطالعه منظم داشته باشید و به آن پایبند باشید.
- یک مکان مناسب برای مطالعه انتخاب کنید. این مکان باید آرام و ساکت باشد و از وسایلی که باعث حواس‌پرتی شما می‌شوند، دور باشد.
به اندازه کافی بخوابید
خواب، یکی از مهم‌ترین نیازهای بدن انسان است. این نیاز، برای یادگیری و حفظ اطلاعات نیز ضروری است. هنگامی که می‌خوابیم، مغز ما اطلاعات جدیدی را که در طول روز آموخته‌ایم، پردازش می‌کند و آنها را در حافظه بلندمدت ذخیره می‌کند. این فرآیند، به ما کمک می‌کند تا مطالب را بهتر به خاطر بسپاریم و در زمان مناسب، آنها را به یاد بیاوریم.
خواب کافی قبل از یادگیری نیز برای یادگیری مسائل و مفاهیم تازه بسیار مهم است. زمانی که ما خوب استراحت کرده باشیم، مغز ما هوشیارتر و فعال‌تر است و می‌تواند اطلاعات جدید را بهتر پردازش کند.
چند نکته برای خواب کافی که باید بدانید عبارتند از:
- محیط خواب خود را آرام و تاریک کنید.
- از مصرف کافئین قبل از خواب خودداری کنید.
- قبل از خواب، از ورزش‌های شدید خودداری کنید.
- سعی کنید هر شب در ساعت مشخصی به رختخواب بروید و در ساعت مشخصی از خواب بیدار شوید.
تغذیه سالمی داشته باشید
رژیم غذایی سالم، یکی از مهم‌ترین عواملی است که بر سلامت جسم و روان انسان تأثیر می‌گذارد. این امر، در مورد سلامت مغز نیز صادق است. مغز برای عملکرد بهتر و سالم‌تر، به مواد مغذی و ویتامین‌های خاصی نیاز دارد.
برخی از غذاهایی که به تقویت حافظه کمک می‌کنند عبارتند از:
انواع مرکبات: مرکبات مانند پرتقال، لیمو، گریپ فروت و نارنگی، سرشار از ویتامین C هستند. ویتامین C، یک آنتی‌اکسیدان قوی است که به محافظت از سلول‌های مغز در برابر آسیب کمک می‌کند.
توت‌ها: توت‌ها مانند توت‌فرنگی، شاه‌توت، توت سیاه و بلوبری، سرشار از آنتی‌اکسیدان‌های مختلف هستند. آنتی‌اکسیدان‌ها، به محافظت از سلول‌های مغز در برابر آسیب و کاهش التهاب کمک می‌کنند.
سبزیجات سبز برگ‌دار: سبزیجات سبز برگ‌دار مانند اسفناج، کلم پیچ و کاهو، سرشار از ویتامین‌های A، C و K هستند. این ویتامین‌ها، به تقویت حافظه و بهبود عملکرد شناختی کمک می‌کنند.
هویج: هویج، سرشار از بتاکاروتن است. بتاکاروتن، یک آنتی‌اکسیدان است که به محافظت از سلول‌های مغز در برابر آسیب کمک می‌کند.
کلم بروکلی: کلم بروکلی، سرشار از ویتامین‌های C، K است. این ویتامین‌ها، به تقویت حافظه و بهبود عملکرد شناختی کمک می‌کنند.
سیب زمینی: سیب زمینی، سرشار از ویتامین C، پتاسیم و فیبر است. این مواد مغذی، به تقویت حافظه و بهبود عملکرد شناختی کمک می‌کنند.
گوجه فرنگی: گوجه فرنگی، سرشار از لیکوپن است. لیکوپن، یک آنتی‌اکسیدان است که به محافظت از سلول‌های مغز در برابر آسیب کمک می‌کند.
ورزش کنید
ورزش، یکی از بهترین راه‌ها برای تقویت حافظه و بهبود عملکرد شناختی است. ورزش به روش‌های مختلفی به تقویت حافظه کمک می‌کند:
- تقویت ارتباط بین سلول‌های مغز: ورزش می‌تواند به تقویت ارتباط بین سلول‌های مغز کمک کند. این امر، به بهبود یادگیری و حافظه کمک می‌کند.
- رشد سلول‌های جدید در مغز: ورزش می‌تواند باعث رشد سلول‌های جدید در مغز شود. این سلول‌های جدید، می‌توانند به بهبود عملکرد حافظه کمک کنند.
- افزایش جریان خون در مغز: ورزش باعث افزایش جریان خون در مغز می‌شود. این امر، به رساندن مواد مغذی و اکسیژن بیشتر به سلول‌های مغز کمک می‌کند و باعث بهبود عملکرد آنها می‌شود.
هیچ نوع ورزشی به طور خاص برای تقویت حافظه توصیه نشده است. هر نوع ورزشی که باعث افزایش ضربان قلب و تعریق شما شود، می‌تواند به تقویت حافظه کمک کند. برای تقویت حافظه، نیازی به ورزش‌های سخت و سنگین نیست. حتی نیم‌ساعت ورزش سبک در روز می‌تواند تأثیر چشمگیری بر یادگیری و تقویت حافظه بگذارد.
آدامس بجوید
از قدیم‌الایام، مادربزرگ‌ها به ما توصیه می‌کردند برای تقویت حافظه، کندر بجویم. حالا، دانشمندان نیز این موضوع را تأیید کرده‌اند. تحقیقات نشان داده‌اند که جویدن آدامس، جریان خون را در مغز افزایش می‌دهد و باعث می‌شود اکسیژن بیشتری به مغز برسد. این امر، به بهبود عملکرد مغز و یادگیری کمک می‌کند.
اگر می‌خواهید مطالب را بهتر یاد بگیرید، بهتر است در زمان مطالعه، آدامس بجوید. این کار، به شما کمک می‌کند تا مطالب را بهتر پردازش کنید و آنها را در حافظه خود تثبیت کنید.
یک نکته جالب است در مورد جویدن آدامس بدانید این است که اگر در زمان امتحان، از همان طعم آدامسی بجوید که در زمان مطالعه جویده بودید، مطالب خوانده‌شده را بهتر به یاد خواهید آورد. علت این پدیده این است که مغز ما مطالب را همراه حس‌و‌حال لحظه یادگیری ثبت می‌کند. بنابراین اگر آن حس‌و‌حال جای دیگری تداعی شود، یاد‌آوری آن مطلب برای مغز راحت‌تر خواهد بود.
نتیجه گیری
فراموشی، یک پدیده طبیعی است که برای همه انسان‌ها اتفاق می‌افتد. با این حال، می‌توان با رعایت برخی نکات، از فراموشی مطالب آموخته‌شده تا حد زیادی جلوگیری کرد.
البته، فراموشی می‌تواند ریشه‌های مختلفی داشته باشد. به عنوان مثال، اضطراب، مشغولیت ذهنی، خواب ناکافی، شرایط محیطی و خانوادگی دشوار و مسائلی از این دست، می‌توانند باعث فراموشی شوند. بنابراین، اگر با مشکل فراموشی مواجه هستید، بهتر است علاوه بر رعایت نکات ذکر شده، به دنبال ریشه اصلی مشکل خود باشید.
با رعایت نکات ذکر شده در این مطلب می‌توانید از فراموشی مطالب آموخته‌شده تا حد زیادی جلوگیری کنید و مطالب را برای مدت طولانی‌تری در ذهن خود نگه دارید.
