کودکان، به دلیل حساسیت ذاتی و عدم توانایی کامل در پردازش اطلاعات پیچیده، در شرایط جنگی آسیب‌پذیرتر هستند. استرس و اضطراب ناشی از جنگ می‌تواند به ترومای ذهنی منجر شود که تا سال‌ها همراه آنها خواهد ماند. بنابراین، گفت‌وگو با کودکان درباره جنگ امری حیاتی است. در این مقاله، به روش‌های مؤثر برای این گفت‌وگو می‌پردازیم.
راهکارهای گفت‌وگو با کودکان درباره جنگ
در شرایط عادی نیز، صحبت با کودکان نیازمند دقت و ملاحظه است. در مورد جنگ، این امر اهمیت دوچندانی می‌یابد.
-
توجه به سطح دانش کودک:
کودکان هم‌سن ممکن است درک متفاوتی از جنگ داشته باشند. با پرسیدن سوالات باز مانند «درباره جنگ چه می‌دانی؟» یا «در مورد جنگ چه فکری می‌کنی؟» شروع کنید و به دقت به پاسخ‌های آنها گوش دهید.
-
استفاده از لحن دوستانه و زبان ساده:
لحن گفت‌وگو باید متناسب با سن و سطح درک کودک باشد. استفاده از لحنی آرام، صمیمی و دوستانه بسیار مؤثر است. از اصطلاحات پیچیده و فنی پرهیز کنید و مفاهیم را به زبان ساده توضیح دهید.
-
توجه به احساسات کودک:
گفتن جمله‌هایی مانند «هیچ چیز نیست، نگران نباش!» نه تنها مشکل را حل نمی‌کند، بلکه مانع از بیان احساسات واقعی کودک می‌شود. به احساسات کودک (ترس، نگرانی، غم) توجه کنید و به او نشان دهید که شنیده می‌شوید. به جای انکار احساسات، سعی کنید با توضیحاتی منطقی و مناسب، به او آرامش دهید.
-
محدود کردن اطلاعات جنگ:
کودک نباید در معرض حجم زیادی از اطلاعات تکان‌دهنده و ترسناک قرار گیرد. از تماشای اخبار جنگ از طریق تلویزیون، تلفن همراه یا رادیو با صدای بلند در حضور کودک خودداری کنید. نمایش تصاویر وحشتناک نیز می‌تواند بسیار آسیب‌زا باشد.
-
تمرکز بر جنبه‌های مثبت:
به جای تمرکز صرف بر جنبه‌های منفی جنگ، سعی کنید به جنبه‌های مثبت و امیدبخش نیز اشاره کنید. مثلاً، می‌توانید از کمک‌های مردمی به آسیب‌دیدگان، همدلی و همیاری افراد در شرایط سخت بگویید.
نقش والدین در گفت‌وگو با کودکان درباره جنگ
والدین باید در طول گفت‌وگو آرامش خود را حفظ کنند، زیرا کودکان احساسات والدین خود را به خوبی درک می‌کنند. به سوالات کودک با صبر و حوصله پاسخ دهید و از پرخاشگری خودداری کنید. صادق باشید، اما اطلاعات را متناسب با سن و درک کودک ارائه دهید.
الف) کودکان نوپا (۰-۳ سال): در این سن، تمرکز باید بر ایجاد حس امنیت و ثبات باشد. کودک به روتین روزانه‌ی منظم، محبت و توجه نیاز دارد. تغییر ناگهانی در روتین می‌تواند اضطراب آنها را افزایش دهد. از نشان دادن تصاویر و فیلم‌های مربوط به جنگ به شدت خودداری کنید.
ب) پیش‌دبستانی (۳-۶ سال): در این سن، کودکان با استفاده از داستان، بازی و نقاشی، درک بهتری از موضوع پیدا می‌کنند. از داستان‌های ساده و قابل فهم استفاده کنید و سعی کنید مفاهیم را به زبان ساده و با استفاده از تشبیه‌ها و مثال‌های قابل درک برای آنها توضیح دهید. به احساسات آنها توجه کنید و به آنها اجازه دهید احساسات خود را بیان کنند.
ج) دبستان (۶-۱۲ سال): در این سن، می‌توانید اطلاعات بیشتری به آنها بدهید. از منابع معتبر و قابل اعتماد استفاده کنید و سعی کنید اطلاعات را به صورت ساده و قابل فهم ارائه دهید. به سوالات آنها با صبر و حوصله پاسخ دهید و به آنها فرصت دهید تا سوالات خود را بپرسند. تشویق به پرسش و پاسخ و برقراری ارتباط باز بسیار مهم است.
د) نوجوانان (۱۲ سال به بالا): نوجوانان می‌توانند اطلاعات پیچیده‌تر را درک کنند و نیاز به گفتگوهای عمیق‌تر و واقع‌گرایانه‌تر دارند. به آنها اجازه دهید تا نظرات و احساسات خود را به‌طور آزاد بیان کنند. مهم است که به سوالات آنها صادقانه پاسخ دهید، حتی اگر پاسخ‌ها ناخوشایند باشند.
آموزش مهارت‌های آرامش‌بخشی
به کودک روش‌های آرام کردن خود را آموزش دهید، مانند تنفس عمیق، تمرکز بر افکار مثبت، و تکنیک‌های ریلکسیشن. ایجاد حس امنیت: با نشان دادن مکان‌های امن در خانه (مثلاً راهروها یا زیرزمین) و آموزش نکاتی ایمنی (مانند دور ماندن از پنجره‌ها در هنگام شنیدن صداهای غیرمعمول) به کودک حس امنیت دهید. نوشتن شماره‌های ضروری و قرار دادن آن در محلی مناسب نیز می‌تواند مفید باشد.
بیشتر بخوانید: بهترین زمان برای درست خواندن
ایجاد فاصله از فضای جنگ
باتوجه به روحیات کودک شما می‌توانید با انجام بازی های مختلف کودک را از فضای جنگ دور کنید. همچنین شما می تواند برنامه کودک های که مورد علاقه اوست را در اختیار او قرار دهید تا ذهن کودک را از جنگ منحرف کند.
انجام بازی‌ها، تماشای برنامه‌های کودک مورد علاقه، خواندن داستان و فعالیت‌های شاد و مفرح، سعی کنید ذهن کودک را از فضای جنگ منحرف کنید.
نتیجه‌گیری
شرایط جنگی می‌تواند برای کودکان بسیار آسیب‌زا باشد. والدین با گفت‌وگوی مناسب، محدود کردن اطلاعات منفی، آموزش مهارت‌های آرامش‌بخشی و ایجاد حس امنیت می‌توانند از بروز ترس و اضطراب در کودکان تا حد زیادی جلوگیری کنند. به خاطر داشته باشید که صبر، درک و توجه به احساسات کودک، مهم‌ترین ابزار شما در این زمینه هستند.
سلام خسته نباشد
بچه من همش می پرسه که آیا ممکنه جنگ ادامه پیدا کنه؟
نمیدونم چه جوابی بهش بدم.
لطفا راهنمایی کنین
سلام و سپاس از همراهی شما.
نگرانی فرزندتان کاملاً طبیعی‌ست، به‌ویژه در شرایطی که اخبار نگران‌کننده پیرامون ما وجود دارد. پیشنهاد می‌شود با لحنی آرام و اطمینان‌بخش به او بگویید: «گاهی برخی درگیری‌ها ممکن است ادامه پیدا کنند، اما افراد زیادی در دنیا تلاش می‌کنند تا صلح و آرامش برقرار شود. ما هم امیدواریم که خیلی زود اوضاع بهتر شود.»
مهم‌ترین نکته این است که کودک احساس امنیت کند و بداند والدینش در کنارش هستند.