جشن الفبا یکی از مهمترین و به یاد ماندنی‌ترین رویدادهای زندگی دانش‌آموزان در مقطع ابتدایی است که پس از اتمام تحصیل در کلاس اول، برگزار می‌شود. این رویداد شاد و سرزنده‌ای که برای دانش آموزان، به قصد جشن گرفتن یادگیری حروف الفبا برگزار می‌شود. این جشن منحصر به فرد در فرهنگ مدرسه فارسی زبانان از اهیمت خاصی برخوردار است.
مراسم جشن الفبا برای کودکان شیرین‌ترین اتفاقی است که در پایان سال تحصیلی برگزار شده و ایده‌های خلاقانه و باشکوهی برای این رویداد از سوی مدارس اجرایی می‌شود. در ادامه این مقاله قصد داریم تا به بررسی جشن الفبا و تاریخچه‌ی آن در فرهنگ و ادبیات فارسی بپردازیم.
تاریخچه جشن الفبا
در فرهنگ فارسی، تاریخچه جشن الفبا به دوران باستان باز می‌گردد که از آن با نام‌های “جشن حروف”، “جشن کلمات” و “جشن زبان” هم یاد می‌شده است. این رویداد یکی از رویدادهای سنتی و فرهنگی محسوب می‌شد که هدف اصلی آن گرامی نگه داشتن زبان فارسی و ترویج علاقه‌مندی به یادگیری آن بوده است.
این رویداد در طول زمان تغییرات زیادی کرده است؛ اما با این حال همچنان از ارزش بالایی برخوردار است و هر ساله با شور و اشتیاق خاصی برگزار می‌شود. ریشه‌های مختلفی که تاریخچه جشن الفبا دارد، به طور کلی در دو دسته بندی زیر قرار می‌گیرد:
ریشه‌های سنتی و باستانی جشن الفبا
ریشه‌های جشن الفبا به دوران باستان و زمانی برمی‌گردد که زبان و ادبیات فارسی و هنر به اوج شکوفایی خود رسیده بود. این جشنواره پر شور و شاد از دین باستانی زردشتیان نشات گرفته شده است. در آن زمان که مردم به پرستش عناصری مقدس همچون آب، آتش، زمین و هوا می‌پرداختند و باور داشتند که این ۴ عنصر، نماد و جوهر زندگی و دانش است.
با رشد و پیشرفت فرهنگ و ادبیات فارسی از زمان زردشتیان تا به امروز، جشن الفبا به عنوان یادبودی برای این شکوفایی برگزار می‌شود.
ریشه نوین و معاصر جشن الفبا
اگرچه که این جشن باستانی بوده و از دیرباز از اهمیت بالایی برخوردار بوده است، اما در برخی دوره‌های تاریخی ارزش خود را از دست داد. همین امر باعث فراموش شدن نحوه‌ی اصیل گرامیداشت این جشن شد و باعث ایجاد تغییر و تحولاتی در نحوه برگزاری آیین جشن الفبا شد.
هدف از برگزاری جشن الفبا چیست؟
جشن الفبا یک رویداد فرهنگی و اجتماعی است که به مناسبت پایان یادگیری حروف الفبا در مدرسه، برای دانش آموزان برگزار می‌شود. این مراسم برای ترویج اهمیت آموزش و تشویق دانش آموزان به ادامه راه یادگیری و پیشرفت برگزار می‌شود. یکی از مهمترین اهداف برگزاری این جشن این است که دانش آموزان سال‌های تحصیلی خود را با خاطره‌ای خوش آغاز کنند و خاطره‌ای ماندگار در ذهن آن‌ها نقش ببندد. پس می‌توان جشن الفبا را جشنی برای به خاطر ماندن شروعی دل انگیز برای تحصیل و درس خواندن در مدرسه دانست.
با اینکه جشن الفبا در سنین کودکی برگزار می‌شود و ممکن است به دست فراموشی سپرده شود، اما والدین و حتی مدیران مدارس با تهیه عکس و فیلم‌هایی از این جشن‌ها، خاطرات دوران کودکی را برای همگان زنده نگه می‌دارند.
جشن الفبا چه زمانی برگزار می‌شود؟
درست است که جشن الفبا مختص به زبان فارسی و یادبودی از آیین زردشتیان است، اما این جشن برای سایر زبان‌ها و ادبیات‌های جهان نیز برگزار می‌شود.
تاریخ و زمان برگزاری جشن الفبا در دو هفته ابتدایی ماه می میلادی و ماه اردبیهشت هجری شمسی است. چون جشن الفبا یادآور شکوفایی زبان و ادبیات فارسی و همچنین رشد و شکوفایی تحصیلی دانش آموزان است، در ماه اردبیهشت مصادف با فصل شکوفایی گل‌ها و بهار طبیعت برگزار می‌شود.
تاثیر جشن الفبا بر کودکان
دانش آموزان کلاس اولی پس از اینکه متوجه شدند که پس از یک سال درس خواندن مطلبی یاد گرفته و باسواد شده‌اند و بخاطر آن قرار است تشویق شوند، احساس اعتماد به نفس بیشتری دارند و خوشحالی عجیبی در آن‌ها پدید خواهد آمد. این احساسات مثبت و تاثیر گذار کودکان را به یادگیری بیشتر ترغیب خواهد کرد و کودک با علاقه و اشتیاق بیشتری به تحصیل ادامه خواهد داد.
در جشن الفبای کلاس اولی‌ها، کودکان در مسابقات و فعالیت‌های مختلف و جذابی شرکت می‌کنند. شرکت کردن در جشن الفبا سبب می‌شود تا کودک با دانش آموزان دیگر و هم سن و سال خود بتواند ارتباط برقرار کند. برقراری ارتباط مهارت‌های اجتماعی بچه‌ها را افزایش داده و اعتماد به نفس آن‌ها را بالا می‌برد.
افزایش اعتماد به نفس و یادگیری برقراری ارتباطات اجتماعی، از جمله تاثیرات شگفت انگیز برگزاری جشن الفبا برای دانش آموزان دختر و پسر کلاس اولی می‌باشد. اگر می‌خواهید فرزندتان شور و شوق بیشتری برای ادامه تحصیل داشته باشد، از شرکت دادن او در جشن الفبا به هیچ وجه خودداری نکنید!
از چه رنگ و تزئیناتی برای جشن الفبا استفاده کنیم؟
هرچه جشن الفبایی که فرزندتان در آن شرکت می‌کند رنگارنگ‌تر و شاداب‌تر باشد، در تشویق آن‌ها به یادگیری بیشتر تاثیر گذار خواهد بود. در بسیاری از مدارس پرچم‌های رنگارنگ، گل‌های رنگی و تازه، تابلوها و دست نوشته‌هایی با دست خطی بسیار زیبا، برای تزئین محیط جشن الفبا استفاده می‌شود.
هر چه رنگبندی گل‌ها، پرچم‌ها و تابلوها شادتر باشد، در تقویت روحیه و شادابی دانش آموزان تاثیر بیشتری خواهد داشت.
در جشن الفبا چه رویدادهایی برگزار می‌شود؟
- داستان سرایی
- گردهمایی‌های ادبی
- اجرای شعر و سرود توسط دانش آموزان
- برگزاری مسابقات و رقابت‌های خوشنویسی
بخش‌های جدایی ناپذیر از یک جشن الفبا در کلاس اول دبستان هستند. ممکن است مسابقاتی هم برای به چالش کشیدن دانش آموزان وجود داشته باشد که در آن جمله سازی کنند و یا راجع به یک حرف خاصی شعر بخوانند.
چه اقداماتی برای برگزاری جشن الفبا صورت می‌گیرد؟
جشن الفبا باید با یک سری اقدامات و فعالیت‌های متنوع همراه باشد تا خاطره‌ای خوش را برای کودکان رقم بزند. از جمله اقداماتی که موجب زیباتر شدن جشن الفبا می‌توانیم به موارد زیر اشاره داشته باشیم:
۱. پذیرایی
وجود خوراکی‌ها و تنقلات متنوع در جشن الفبا می‌تواند به جذابیت و هیجان انگیزتر شدن ایم مراسم بیفزاید. در این جشن‌ها، معمولا میزهایی را با غذاها و تنقلات سالم و مفیدی برای کودکان تزئین می‌کنند. از نمونه این خوراکی‌ها می‌توان به کیک‌ها، شیرینی‌ها، ساندویچ‌ها، میوه‌ها و انواع نوشیدنی‌ها اشاره کرد.
کیک‌های جشن الفبا معمولاً یک تم خاصی دارند. تم‌هایی مانند کیک به شکل تخته، دفتر، مداد و در کل هر چیزی که مربوط به درس و مدرسه باشد، از جمله کیک وشیرینی‌های مخصوص به جشن الفبا هستند.
۲. کار دستی‌ها
در جشن الفبا از کاردستی‌هایی که کودکان در کلاس درس و یا در خانه ساخته‌اند استفاده می‌شود تا تزئینات محیطی زیباتری به وجود بیاید. معمولاً دانش آموزان کاردستی‌ها و نقاشی‌هایی با تم مدرسه درست می‌کنند و به دیوارهای محیط برگزاری جشن آویزان می‌کنند.
۳. فعالیت‌ها
در جشن الفبا، از مسابقات و رویدادهای متنوعی به منظور افزایش شرکت پذیری کودکان و بالا بردن جذابیت جشن بهره می‌گیرند. نمایش‌های کودکانه، سرود دسته جمعی، مسابقات خوشنویسی، مسابقه الفبا و یا حتی گردهمایی‌های ادبی برخی از نمونه‌های این فعالیت‌ها هستند.
۴. تزئینات و رنگ‌ها
در این مراسم، کادر مربوطه در مدارس با استفاده از انواع کاردستی‌ها و رنگ‌های شاد، محیط مدرسه را تزئین می‌کنند. پرچم‌های رنگارنگ، گل‌ها و حتی نمونه‌هایی از لغات خوش نویسی شده که بر روی دیوارها چسبانده می‌شوند، برخی از این تزئینات هستند.
برگزاری جشن الفبا چه اهمیتی دارد؟
اگر بخواهیم به اهمیت جشن الفبا به لحاظ فرهنگی بپردازیم، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
۱. حفظ میراث فرهنگی و ادبیات فارسی
جشن الفبا در حفظ میراث فرهنگی و ادبی زبان فارسی نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند. در واقع این جشن برگزار می‌شود تا فراموش نکنیم که فرزندان ما پاس دار تاریخ چندین و چند ساله زبان و ادبیات فارسی هستند.
۲. ترویج آموزش و سواد آموزی
جشن الفبا بر استمرار یادگیری و ارزش سواد آموزی تاکید دارد. با جشن گرفتن الفبای فارسی، اهمیت یادگیری را میان کودکان و نوجوانان سرزمین رواج می‌دهیم و تاریخچه زبان ادبیات فارسی را تقویت می‌سازیم.
۳. ایجاد هویت فرهنگی قوی
برای بسیاری از ایرانیان گرامیداشت آموزش و ادبیات فارسی به کودکان در جشن الفبا، بخشی از هویت آن‌ها شمارده می‌شود. این جشن احساس تعلق خاطر و افتخار را به تمامی کودکان و بزرگسالان ایرانی منتقل کرده و عشق به هویت را تقویت می‌سازد.
جشن الفبا در دبستان پیشرو
مدرسه پیشرو یکی از بهترین مدارس غیر انتفاعی پسرانه در مطقع ابتدایی است که در حیطه آموزش و پرورش دانش آموزان توانسته است، نقش موثری را ایفا کند. بیش از ۲۰ سال است که مدرسه پیشرو در تلاش برای بهره گیری از کادر مجرب و دلسوزی برای آموزش و پرورش می‌باشد. این مدرسه غیر انتفاعی در شرق تهران سعی دارد تا با بهره گیری از بهترین و پیشرفته‌ترین تجهیزات و متدهای آموزشی، بهترین خاطرهها را برای فرزندان محصل شما در مقطع ابتدایی رقم بزند. دبستان غیرانتفاعی پیشرو هرساله با برگزاری جشن الفبا برای کلاس اولی‌ها سعی در تشویق دانش آموزان دارد.
