سیستم دبستان پیشرو
سیستم طراحیشده توسط دبستان پیشرو، با عنوان آموزش و پرورش جامع با رویکرد اجرایی «فردی ـ تخصصی»، بر چهار مولفهی اصلی انسان بنا شده است. هرچه فرد با توجه به ویژگیهای شخصی (ژنتیک، خانواده، محیط، اقتصاد، تغذیه و…) در این چهار مولفه رشد کند، در مقایسه با گذشتهی خود موفقتر خواهد بود و در مسیر تکامل گام برمیدارد.
چهار مولفه عبارتاند از:
- سلامت جسمانی
- سلامت روانشناختی
- سواد (علوم کاربردی)
- تخصص فردی و مهارتهای عمومی
۱. تخصص و مهارت
هر انسان موفق باید حداقل یک تخصص داشته باشد و مهارتهای عمومی مرتبط با آن را بیاموزد.
در سیستم آموزش و پرورش ایران، فرد در ۲۲ تا ۲۴ سالگی بدون داشتن تخصص اجرایی و مهارتهای لازم از دانشگاه فارغالتحصیل میشود؛ بنابراین نخستین و مهمترین فاکتور موفقیت از او گرفته میشود.
نقش مدرسه در این حوزه بسیار پررنگ است؛ زیرا دانشآموز باید از ششسالگی با علایق خود آشنا شود و آموزش مهارتهای عمومی نیز باید از همین سن آغاز گردد.
۲. سلامت جسمانی
انسان موفق باید جسم خود را در دو بخش پرورش دهد:
الف) حفظ سلامت عمومی بدن
پنج فاکتور اصلی:
- ترکیب بدن
- انعطافپذیری
- قدرت عضلانی
- استقامت عضلانی
- استقامت قلبی ـ تنفسی
ب) آمادگی جسمانی تخصصی برای مسیر شغلی یا ورزشی
شامل فاکتورهای:
- توان
- تعادل
- چابکی
- سرعت
- هماهنگی
- زمان واکنش
بدیهی است پرداختن به این فاکتورها برای افرادی که مسیر ورزشی یا برنامهریزی فیزیکی تخصصی دارند ضروری است.
بهدرستی گفتهاند: «عقل سالم در بدن سالم است.»
۳. سلامت روان
هیچ موفقیتی بدون سلامت روان پایدار نخواهد بود.
سلامت روان از سه بخش اصلی تشکیل میشود:
۱) روانشناسی بالینی (نیازهای هیجانی اساس انسان)
نیازهایی مانند:
امنیت، ثبات و دلبستگی ایمن
کفایت، استقلال و ابراز وجود
آزادی بیان نیازها
تفریح و خودانگیختگی
محدودیتهای واقعبینانه
عدم پاسخ مناسب به این نیازها، به شکلگیری «طرحوارههای ناسازگار» در بزرگسالی منجر میشود.
نقش مدرسه در طرح «کیف در مدرسه»
در این طرح، یادگیری کاملاً در مدرسه انجام میشود. دانشآموز نقش اصلی را دارد، مشارکت در کلاس بسیار زیاد است و مسئولیتها برعهدهی خود اوست. ارتباط صحیح با والدین نیز باعث امنیت و ثبات روانی میشود.
۲) عصبروانشناسی
عوامل شناختی لازم برای یادگیری:
انواع توجه
تمرکز
انعطافپذیری شناختی
انواع حافظه
سرعت پردازش ذهن
خلاقیت
این فاکتورها نیازمند تمرین مستمر هستند.
۳) روانشناسی مرتبط با مهارت
فاکتورهای لازم برای کسب هر مهارت:
انگیزش
تمرکز
اعتماد به نفس
کنترل احساسات
تصویرسازی ذهنی
هدفمندی
مدرسه و والدین هر دو باید این بخش را پرورش دهند.
۴. سواد (علم کاربردی)
علم زمانی «سواد» است که کاربردی باشد؛ مانند:
- اقتصاد
- کامپیوتر
- علم تغذیه
- علم ریکاوری
- برنامهنویسی
- زبان انگلیسی
آموزش این علوم باید از هفتسالگی شروع شود. مدارس سنتی ایران فقط به فارسی، علوم و ریاضی میپردازند و سایر علوم کاربردی را نادیده میگیرند.
ایدئولوژی یکپارچگی عملکردی
تمام عملکردهای روزانهی فرد در چهار مولفه باید همگرا باشند و یکدیگر را تقویت کنند.
همهی مهارتآموزیها، سوادآموزیها و تمرینهای جسمانی باید در جهت ارتقای فاکتورهای روانشناختی باشند.
اگر این فرآیند از ابتدای دبستان آغاز شود، فرد در جوانی نه یک فرد بیتجربه، بلکه یک متخصص اجرایی خواهد بود.
چالش اصلی: چگونه این روند اجرایی شود؟
رسانهها با برجسته کردن کنکور، مسیر غلطی را به «نیاز» تبدیل کردهاند و خانوادهها نیز تصور میکنند موفقیت از مسیر کنکور میگذرد.
اما تغییر واقعی نیازمند الگو است.
تا زمانی که الگو ایجاد نشود، هیچ مطالبهای شکل نمیگیرد.
راهکار: ایجاد الگو توسط مدارس غیردولتی تخصصی
اگر مدارس غیردولتی تخصصی وجود نداشتند، امروز تجهیزات هوشمند و سبکهای نوین آموزشی وارد مدارس دولتی نمیشد.
بیش از ۹۵٪ مدارس غیردولتی سنتیاند و عملکرد مناسبی ندارند، اما همین درصد اندک باقیمانده، میتوانند موتور تحول باشند.
دانشگاهها نیز میتوانند با پژوهش در این مدارس، دانش تولید کنند و آن را به مدارس دولتی منتقل کنند.
متدولوژی اجرایی دبستان پیشرو
آموزش و پرورش در دبستان پیشرو فردی ـ تخصصی است.
سه مثلث طلایی این سیستم عبارتاند از:
۱. مثلث طلایی برنامهریزی (طرح درس)
سه ضلع اصلی:
فشار، تکرار، مدت
بدون این سه، هیچ آموزش یا مهارتی شکل نمیگیرد.
قانون ۱۰هزار ساعت نمونهای از اهمیت این مثلث است.
۲. مثلث طلایی یادگیری تخصصی
سه فاکتور مؤثر در یادگیری:
- انگیزش
- تمرکز
- اعتماد به نفس
ارزیابی فردی این سه عامل، کیفیت یادگیری هر دانشآموز را مشخص میکند.
۳. مثلث طلایی ارزیابی تخصصی
سه ضلع:
- دقت
- سرعت
- استقامت
هر عملکرد تخصصی باید با این سه معیار سنجیده شود.
نرمافزار مسیر برتر
برای اجرای کامل رویکرد فردی ـ تخصصی، نیاز به ابزار هوشمند وجود داشت.
«مسیر برتر» نرمافزاری است که دادهها را جمعآوری، تحلیل و به گزارشهای فردی تبدیل میکند.
این اپلیکیشن ۱۵ گزارش فردی تولید میکند؛ از جمله:
- سوادآموزی
- یادگیری تخصصی
- مهارتهای عمومی
- سلامت جسم
- سلامت روانشناختی
- عصبروانشناختی
- هوشهای گاردنر
- خواب
- رفتار روزانه
- یکپارچگی عملکردی ماهانه
همچنین دارای پایگاه دانش برای والدین و دانشآموزان است.
جمعبندی
ما معتقدیم تنها راه نجات کشور از شرایط بحرانی تعلیم و تربیت، تغییر بنیادین در آموزش و پرورش است. بهترین سیستم آموزشی، آموزش و پرورش جامع با رویکرد چهار مولفهی اصلی انسان موفق است، که باید بهصورت فردی ـ تخصصی اجرا شود؛ و اجرای آن تنها با وجود یک بستر هوشمند مانند اپلیکیشن مسیر برتر ممکن است. با این رویکرد، میتوان بهترین مسیر رشد را برای هر دانشآموز ترسیم کرد و نسلی متخصص، سالم و توانمند برای آیندهی کشور پرورش داد.
