بسیاری از والدین به دنبال راهی برای کاهش اضطراب و ترس کودکانشان از رفتن به مدرسه، هستند. این مسئله در هر سنی امکان بروز دارد. عوامل متعددی مانند ترس از سرویس مدرسه، ترس از معلم، ترس از راه داده نشدن به بازی های گروهی و غیره ممکن است، باعث ایجاد اضطراب در کودکان، هنگام ورود آن ها به مدرسه شوند. این طور به نظر می رسد که امروزه، این نگرانی‌ها بیش از پیش در کودکان مشاهده می‌شوند اما راه حل‌های کارآمدی برای مقابله با اضطراب حاصل از آن‌ها، وجود دارند. پس با ما همراه باشید تا توضیحات کامل راجع به این موضوع مهم را با شما، به اشتراک بگذاریم.
تعریف کلی اضطراب
اضطراب به طور کلی، دارای تعاریف متعددی است که برخی از آن ها، عبارتند از:
- مانعی در راه رسیدن به هدفی که فرد دارد.
- واکنش نشان دادن نسبت به خطری که هنوز، وجود ندارد.
- احساس نگرانی، ترس و آشوب که دلیل آن، مشخص نمی باشد.
- حس ناخوشایند و هیجان در برابر حوادثی که احتمال دارد اتفاق بیفتند.
- پریشانی دردناک ذهنی برای تلخی یا تهدیدی که در آینده، پیش بینی شده است.
- ترس از آینده‌ای که در انتظار فرد می‌باشد و منجر به عقب افتادن اعمال ذهنی یا عقلی وی می‌شود.
دلایلی که باعث ایجاد استرس و اضطراب می شود؟
- شیوه تفکر
- عوامل ژنتیکی
- فیزیولوژی مغز
- نحوه تربیت پدر و مادر
- عواملی مثل اتفاقات و حوادث دردناک
- تلاش برای جلوگیری از ترس و اضطراب، باعث اضطراب بیشتر خواهد شد.
مهم ترین علل اضطراب در کودکان
همان طور که می‌دانید، علت اضطراب در کودکان، با بزرگسالان متفاوت است. از مهم ترین دلایلی که زمینه ساز اضطراب در کودکان می‌باشند، می‌توان موارد زیر را برشمرد:
- کمال گرایی والدین
- مضطرب بودن مادر
- حمایت عاطفی بیش از حد خانواده
- آینده نگری والدین برای کودکانشان
- تحقیر و سرزنش کردن کودک در مدسه یا خانه
- خجالت و کم رویی کودک هنگام صحبت کردن در جمع
- ناتوانی کودک در ارتباط برقرارکردن با هم سن و سالان خود در مدرسه
- بیماری ها و مشکلاتی مثل نابینایی و ناشنوایی، لکنت زبان، نقص جسمانی و…
علائم اضطراب در کودکان چیست؟
علائم اضطراب در کودکان، بر اساس عوامل احساسی، فکری و بدنی ایجاد می‌شوند که در ادامه، آن ها را توضیح خواهیم داد.
علائم احساسی
- نگرانی
- دلواپسی
- کم طاقتی
- وحشت زدگی
- هیجان زده شدن
علائم فکری
- سردرگمی
- حواس پرتی داشتن
- کم حرفی و کم رو بودن
- ترس از دست دادن کنترل
- مشکل و اختلال در تمرکز و حافظه
علائم بدنی
- بی قراری
- تکرر ادرار
- حالت تهوع
- تنگی نفس
- مشکل در گفتار
استرس و اضطراب چه معایبی برای کودکان دارد؟
- ضرر اجتماعی
- عوارض ذهنی
- عوارض عاطفی
- اختلالات روانی
- مشکلات جسمانی
- مشکلات تحصیلی
- اختلال در عملکرد ذهنی
عوامل استرس و اضطراب در کودکان دوره ابتدایی
دورۀ ابتدایی یکی از حساس‌ترین دوران رشد کودک است؛ زیرا او برای نخستین بار وارد محیطی می‌شود که قوانین، انتظارات و روابط اجتماعی جدیدی دارد. در این دوران، دلایل متعددی ممکن است موجب بروز اضطراب و استرس در دانش‌آموزان شوند که برخی از مهمترین آن‌ها عبارتند از:
- نبود مهارت‌های ارتباطی و خودابرازی: کودکی که نتواند احساسات خود را بیان کند، در شرایط جدید مضطرب‌تر می‌شود.
- جدایی از والدین: بسیاری از کودکان هنگام ترک خانه و دور شدن از والدین، به ویژه مادر، دچار اضطراب جدایی می‌شوند.
- ترس از محیط جدید: کلاس درس، معلم‌ها، نظم مدرسه و سروصداهای زیاد ممکن است در ابتدا برای کودک ترسناک باشند.
- فشار تحصیلی: گاهی والدین یا معلمان، انتظارات بالایی از کودک دارند که باعث نگرانی او از نمره، تکلیف و امتحان می‌شود.
- مقایسه شدن با دیگران: مقایسه‌ی مداوم کودک با هم‌سن‌وسالانش در زمینه‌ی درسی یا رفتاری، اعتماد به نفس او را کاهش می‌دهد.
- روابط اجتماعی و دوستی‌ها: ناتوانی در پیدا کردن دوست یا ترس از طرد شدن توسط همکلاسی‌ها، یکی از عوامل اصلی اضطراب است.
- تغییرات محیطی یا خانوادگی: مثل تولد خواهر یا برادر جدید، جابه‌جایی خانه یا مشکلات خانوادگی که امنیت روانی کودک را مختل می‌کنند
- تجربه‌های منفی قبلی: اگر کودک در گذشته از معلم، همکلاسی یا محیط مدرسه تجربه بدی داشته باشد، احتمال تکرار اضطراب بیشتر است.
آگاهی والدین از این عوامل و ایجاد محیطی امن و حمایتگر در خانه و مدرسه، می‌تواند تا حد زیادی از شدت اضطراب کودکان در دوران ابتدایی بکاهد و مسیر یادگیری آن‌ها را هموارتر سازد.
عواملی که باعث افزایش و کاهش اضطراب در کودکان می‌شود
از عواملی که باعث افزایش اظطراب در کودکان می‌شوند، می‌توان به ناتوانی کودکان در برقراری ارتباط با هم سن و سالان خودشان، مورد توجه قرار نگرفتن، از طرف دیگران مورد تمسخر قرار گرفتن اشاره کرد. دلایل کاهش اضطراب، عبارتند از: اعتماد به نفس بالا، آرامش داشتن، کنترل تنفس، تمرکز کافی و غیره
آموزش به خانواده برای مقابله با اضطراب
- به کودکان، اجازه انتخاب بدهید.
- از مقایسه بین کودکان پرهیز کنید.
- بازی های کامپیوتری محدود شوند.
- اعتماد به نفس را در کودکانتان بالا ببرید.
- کودکانتان را با محیط مدرسه، آشنا کنید.
- کودکانتان را به انجام ورزش تشویق کنید.
- محیط خانه باید امن، دارای آرامش و مورد اعتماد باشد.
- از نشانه های اضطراب در کودکانتان، اطلاع داشته باشید.
- کودکان را در انجام کارهایی که در آن ها موفق هستند، تشویق کنید.
- زمانی که با کودکان وقت می گذرانید، با آرامش کافی و بدون ترس باشد.
- به حرف های کودکان گوش دهید و همواره آن ها را مورد انتقاد قرار ندهید.
- اگر قصد بیرون رفتن دارید، بهتر است در دید کودک، این کار را انجام دهید.
- اجازه ندهید که کودکانتان، برنامه های تلویزیونی که باعث اضطرابشان می شود را نگاه کنند.
- زمانی که نیستید، عروسکی را که به وسیله ی آن با کودک خود بازی می کنید، جای خود قرار دهید.
ارتباط ترس و اضطراب
اضطراب و استرس، به هم مرتبط می‌باشند. به این صورت که اگر فردی به یکی از آن‌ها دچار شود، به دیگری هم مبتلا خواهد شد. استرس و اضطراب، دارای پیامد‌های بسیار بد برای بدن، از جمله چاقی، سکته قلبی و مغزی هستند.
نتیجه گیری کلی
همانطور که گفته شد، اضطراب، نوعی ترس و مخالفت در برابر اتفاقی که هنوز نیفتاده است و فرد، در چنین شرایطی، نمی‌تواند اقدام به تصمیم گیری کند. با توجه به روش هایی که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم و با کمک خانواده، می‌توان به طور کلی، اضطراب کودکان برای رفتن به مدرسه را از بین برد.
