اگر بپذیریم که موفقیت آموزشی رابطه ای قوی با حافظه دارد و باز اگر بپذیریم که هر چه مهارت های حافظه کاری کودک بهتر باشد عملکرد او در مدرسه بهتر خواهد شد لذا بایستی به دنبال راهکارهایی باشیم تا بوسیله آنها بتوانیم حافظه کوتاه مدت و بلند مدت کودک را بخصوص در سنین دبستانی تقویت کنیم:
در این بخش به تعدادی از راهکارهای تقویت حافظه اشاره می کنیم که امید است والدین و مربیان گرامی دست دردست هم بااستفاده از آنها دانش آموزان عزیز ما را در تقویت حافظه شان کمک کنند.
راهکار های مفید
۱ – ابتدا باید بپذیریم که همه دارای حافظه هستیم و اگر گامی گفته می شود که کودکی حافظه بدی دارد به این علت است که آن را بد بکار برده است.
۲ – اگر مغز حافظه را بکار می اندازد و بنابراین برای درست عمل کردن لازم است که توجه ویژه ای به بهداشت مغز داشته باشیم .
۳ – اگر نمی خواهیم که حافظه کودک اصطلاحاً زنگ بخورد باید مدام آن را روغن کاری کرد یعنی آنکه همواره آن را در حالت فعالیت نگاه داریم که بیشتر از طریق تکرار و تمرین همراه با پرسش و پاسخ اتفاق می افتد.
۴ – باید بپذیریم که تمرین های بدنی موجب تقویت عضلات ما می شود تمرین های مرتبط با یادگیری از قبیل مطالعه ، تحقیق ، تکرار مطالب و پرسش و پاسخ نیز همین کار را برای مغز می کند.
نتیجه : استفاده از تکنیک های خوب برای کارکرد مغز = حافظه خوب خواهد بود.
۵ – خواب کافی برای یک دانش آموز دبستانی و رعایت آن و کنترل آن ازجانب اولیاء گرامی به این دلیل دارای اهمیت است که اکسیژن کافی را برای فعالیت های روزانه دانش آموز در کلاس در اختیار او قرار می دهد.
۶ – یافته های دانشمندان ثابت کرده است که یاخته های مغز به کلسیم نیازدارند، کمبود کلسیم تولید اختلال های عصبی می کند که این امر موجبات عصبانیت، پرخاشجویی، بی خوابی و حتی تشنج را فراهم می آورد . لذا تغذیه مناسب حاوی کلسیم از قبیل، پنیر، تخم مرغ، جوانه گندم، بادام، گردو و فندق برای دانش آموز بسیار حائز اهمیت است.
۷ – تمرکز و نقش آن در رشد و تقویت حافظه به اثبات رسیده است لذا باید دانش آموز را به جهت تمرکز بر روی یک موضوع خاص هدایت کنیم و آن را برایش همچون ملکه و استعداد در آوریم.
بنابراین باید به دانش آموز بیاموزیم که در حین شنیدن و یا دیدن و یا هر دو آنها در فرایند یادگیری حواس خود را اصطلاحاً جمع کند که در این زمینه خوشبختانه معلمین و مربیان حاذق در دبستان پیشرو و در کلاس از تکنیک های لازم و استفاده از لوازم سمعی و بصری جذاب بسیار موفق عمل کرده اند.
۸ – استفاده از بازتاب شرطی در تقویت حافظه دقت دانش آموز را بیشتر و سعی و کوشش او را کمتر و هدر رفت انرژی را به حداقل می رساند. به مثالی در این باره اشاره می کنیم :
اگر زبان زنده ای را یاد می گیرد ، بهتر است که این کار هر روز دقیقاً در یک ساعت خاص و در همان مکان و همان وضعیت همیشگی انجام بپذیرد.
در نتیجه این کار بازتابی شرطی به وجود می آورد که مغز را در وضعیت بسیار مساعدی برای مطالعه زبان قرار می دهد.
۹ – دانش آموز راباید یک مشاهده گر خوب تربیت کنیم.
این امر باعث می شود که آنچه را که مشاهده می کند بخصوص به هنگام یادگیری یک موضوع درسی خوب بخاطر بسپارد . این کار را می توان از شکل های کلی مانند: مربع ، مستطیل ، مثلث ، کره و غیره آغاز کرد که شامل : مشاهده شکل عمومی و حجم ابعاد آنها رنگ و جزئیات کوچکتر را شامل می شود.
در این قسمت برای بخاطر سپردن این مشاهدات باید سؤال هایی را از کودک در مورد اشیاء دیگر با همان اشکال هندسی که به او نشان داده شده دنبال کرد.
۱۰ – استفاده از تداعی در امر تقویت حافظه
راز یک حافظه خوب عبارت است از راز تشکیل تداعی های متنوع تداعی هم برای تثبیت خاطره و هم برای به یادآوردن آن ضروری است به عنوان مثال اگر دانش آموزی یک بیت از یک غزل را فراموش کرده است کافی است که به ابیات قبل و بعد از آن فکر کند و آنها را از بر بخواند.
۱۱ – تکرار
تکرار یکی از اصول شناخته شده از عمل حافظه است ، این روشی است که کودکان ، هنگامی که می خواهند چیزی را یاد بگیرند به صورتی بسیار طبیعی به کار می برند.
لذا آنچه را که دانش آموز یاد گرفته است باید دوباره مرور کند تا بدین وسیله آنچه که آموخته است در حافظه اش استحکام تازه ای پیدا کند.
این تکرار باید به محض یافتن فرصت پس از هر مطالعه ای انجام پذیرد. دوباره خوانی در پایین تر از ده دقیقه زائد و در بالاتر از ۱۶ ساعت بخشی از آن فراموشی می شود.
۱۲ – آرامش به هنگام مطالعه دقت دانش آموز را افزایش می دهد و ضریب یادگیری و حفظ مطلب را بالا می برد.
۱۳ – استفاده از علامت گذاری و یا خط کشیدن در زیر جمله های مهم و کلیدی
۱۴ – ایجاد انگیزه و رغبت در دانش آموز در امر یادگیری یک موضوع به حفظ آن کمک شایانی می کند.
۱۵ – بعداز خواندن هر مطلب از کودک بخواهید آن را بشکلی ساده بیان کند و یا بنویسد. در این فرایند کودک از حافظه خود برای از برکردن مطالب استفاده بیشتری خواهد کرد.
۱۶ – استفاده از شعر برای بخاطر سپردن بسیاری از نکات برای دانش آموزان ابتدایی بسیار مفید است مثلاً برای ترتیب ماه های سال:
ز فروردین چو بگذشتی مه اردیبهشت آید بمان خرداد و تیر آنگه که مردادت همی آید و …
۱۷ – استفاده از سر نام ها و ترکیب آنها در به یاد آوردن اجزای یک چیز مثلاً رنگ های رنگین کمان با استفاده از ( زنجیربندی) حروف اول بنفش ،نیلی ، آبی ، سبز ، زرد ، نارنجی ، سرخ این کلمه می شود بناس ز نس
۱۸ – استفاده از محاسبات ذهنی ضمن آنکه می تواند دانش آموز را به بازی با اعداد ترغیب کند قدرت حافظه آنها را افزایش می دهد.
۱۹ – استفاده از بازی های توجهی
بازی هایی که نیاز دارد تا کودک به آنها توجه کامل داشته و شکل و رنگ و اندازه ها را در نظر بگیرد بر میزان عملکرد حافظه و یادگیری و تأثیر بسزایی دارد ، لذا والدین و مربیان گرامی باید توجه ویژه ای به این نوع بازی ها داشته و از انها در امر تقویت حافظه کودک استفاده کنند.
۲۰ -به یاد داشته باشید که فراموشی درست پس از زمان هر مطالعه اتفاق می افتد پس به کودک بیاموزیم و اورا در مسیری قرار دهیم که پس از هر مطالعه و شنیدن یک موضوع از طرف معلم به آن فکر کند و در مورد آنها به پرسش و پاسخ بپردازند و از یادداشت بر دارند.
یک نکته : تحقیقات نشان داده اند که عادت به مصرف صبحانه – داشتن اشتهای خوب و همچنین توجه و استفاده از تغذیه سالم اثرات شگرفی در بهبود کیفیت و بالا بردن ضریب هوشی دانش آموزان دبستانی داشته است.
بطور خلاصه اگر بگوییم در بین همه موارد یاد شده ۶ راهکار طلایی زیر بسیار با اهمیت است.
۱ – بخش کردن مطالب به قسمت های کوچکتر
۲ – داشتن یک مطالعه فعال
۳ – کودک را معلم خود کنید
۴ – یادگیری را برایشان جذاب کنید
۵ – مهارت های تصویرسازی را برایشان جدی بگیرید
۶ – از حواس آنها برای تقویت حافظه اشان بیشتر استفاده کنید
